De oogbol is gevuld met vocht dat onder een bepaalde druk staat, opdat het oog zijn vorm niet zou verliezen. Dit vocht wordt voortdurend ververst: nieuw vocht wordt binnenin het oog afgescheiden en oud vocht vloeit af langs inwendige kanaaltjes. Wanneer het vocht minder goed afvloeit, stijgt de oogdruk. Glaucoom is het gradueel afsterven van oogzenuwcellen wanneer de oogdruk langdurig te hoog is. Meestal is de oogdruk dan hoger dan 20 mmHg (een normale oogdruk bevindt zich tussen 10 mmHg en 20 mmHg). Glaucoom kan tot blindheid leiden door het langzaam afsterven van de oogzenuwcellen. Je merkt dit zelf niet tijdig op want je hebt geen pijn en je blijft lang scherp zien. Wat eerst en steeds verder wordt aangetast is het gezichtsveld (dit is het beeld dat een oog kan overzien wanneer het niet beweegt). Het veraderlijke is dat de stukken die uit het gezichtsveld verdwijnen niet als zwarte vlekken in het beeld verschijnen omdat ze tot in een vergevordend stadium worden ingevuld door de hersenen. Pas wanneer het oog vrijwel het volledige gezichtsveld heeft verloren, word je brutaal geconfronteerd met je zware handicap. In laatste instantie verliest het oog ook nog het centraal gezichtsvermogen en is het dus volledig blind.
Meestal zijn beide ogen aangetast, het ene oog meestal meer dan het andere. Toch krijgt niet iedereen met een verhoogde oogdruk glaucoom want de oogzenuwcellen van sommige mensen verdragen een verhoogde oogdruk. Je oogarts kan uitmaken of je hoge oogdruk (oculaire hypertensie genoemd) al dan niet moet behandeld worden. Anderzijds is niet iedereen met een normale oogdruk veilig want sommige mensen hebben heel gevoelige oogzenuwcellen die reeds afsterven bij een oogdruk die lager is dan 20 mmHg. Vaak is een bijkomende slechte doorbloeding van het oog hiervan de oorzaak. Daarom geeft een oogdrukmeting alleen (bv. bij de optieker) een vals gevoel van veiligheid. Je oogarts kan uitmaken of je een zogenaamde vorm van “normale oogdruk glaucoom hebt”.
Wie kan glaucoom krijgen?
De ziekte treedt meestal op vanaf de leeftijd van 40 jaar en de kans ertoe stijgt naarmate je ouder wordt. Op 40 jaar hebben 2% van de Belgen glaucoom en het wordt 4% op 80 jaar. Als je ouder bent dan 40 jaar ga je best één keer per jaar naar je oogarts.
Als er iemand in de familie glaucoom heeft, heb je zelf beduidend meer kans om glaucoom te krijgen. Bovendien kan je dit dan ook op jongere leeftijd krijgen. Zodra je weet dat een familielid glaucoom heeft, ga je best bij je oogarts langs. Het gaat hier niet alleen om je broer of je zus, ouders of grootouders; indien een verder familielid glaucoom heeft, is dit ook belangrijk.
Kan je zelf glaucoom vermijden?
De oorzaak van glaucoom, een belemmerde afvoer van het inwendig oogvocht, ligt volledig in het oog zelf. Dit kan je niet beïnvloeden door levensstijl of voeding.
Onderzoeken
Meting van de oogdruk: Het oog wordt kortstondig ingedrukt met de “tonometer” nadat het eerst met een oogdruppeltje werd verdoofd. Naargelang het oog zich gemakkelijk of moeilijk laat indrukken, kan je oogarts de waarde van de oogdruk aflezen. D.m.v. een andere methode wordt het oog ingedrukt met een luchtstoot, deze methode is echter minder nauwkeurig.
Beoordeling van de schade aan het oog: Je oogarts kan zien in welke mate de oogzenuw een uitholling vertoont. Een toenemende uitholling bij opeenvolgende controles is een teken van glaucoom.
Beoordeling van de gezichtsvelduitval: Het gezichtsveldonderzoek met de “perimeter” kan heel vroegtijdig blinde zones opsporen vooraleer je die zelf opmerkt. De perimeter is een koepel waartegen één voor één lichtpunten geprojecteerd worden. Terwijl je steeds naar het centrum van de koepel kijkt, duw je op een knop telkens je een lichtpuntje ziet. De gegevens worden door de computer verwerkt en afgedrukt.
Behandeling
Glaucoom is niet definitief te genezen. De behandelingen stabiliseren het ziekteproces door de oogdruk te verlagen maar ze genezen je niet. Na verloop van tijd kan je een andere of bijkomende behandeling nodig hebben om blindheid te voorkomen.
- Oogdruppels: Druppels moet je elke dag in je ogen doen en je druppelt best altijd rond hetzelfde tijdstip. Om het nooit te vergeten, koppel je dit best aan een bepaalde activiteit zoals het ochtend- en avondtoilet. Als je 2 soorten oogdruppels moet gebruiken, wacht je best 5 minuten tussenin.
- Laserbehandeling: De laser verwijdt de afvoerkanaaltjes zodat het inwendige oogvocht beter weg kan. Dit kan ter vervanging van oogdruppels of als bijkomende behandeling.
- Operatie: Wanneer oogdruppels of een laserbehandeling onvoldoende resultaat geven, dient een operatie te gebeuren. Er wordt een kleine opening in de oogbol gemaakt waarlangs het teveel aan oogvocht kan ontsnappen naar de bloedbaan. Een operatie kan de oogdruk verlagen voor de rest van je leven maar soms gaat de oogdruk na een tijd weer terug naar omhoog zodat je opnieuw oogdruppels dient te gebruiken. Soms dien je opnieuw geopereerd te worden, eventueel met een andere techniek
Andere vormen van glaucoom
- Glaucoom op jeugdige leeftijd: Uitzonderlijk kan glaucoom aangeboren zijn. Als je merkt dat de ogen van je baby abnormaal groot worden, moet je snel naar de oogarts. Eveneens uitzonderlijk treedt glaucoom later in de kindertijd op. Je kan dit niet merken want het oog vergroot niet, eens de babyleeftijd gepasseerd is. Aangezien deze vorm van glaucoom meestal in families voorkomt, moeten alle familieleden van aangetaste personen zich regelmatig laten onderzoeken.
- Acuut glaucoom: Naast de sluipende chronische vorm van glaucoom, bestaat er een acute vorm die minder vaak voorkomt. De oogdruk loopt binnen enkele uren op tot zeer hoge waarden doordat de afvoer van het inwendige oogvocht plots totaal blokkeert. De uitgesproken pijn en het wazig zicht doen iemand met een acuut glaucoom meestal op de spoedopname belanden. De behandeling dient ook snel ingesteld te worden want anders is het ernstig verlies aan gezichtsvermogen blijvend. Ook deze vorm kan vaak voorkomen worden. De oogarts kan vaak, maar niet altijd, zien of je aanleg hebt voor acuut glaucoom; in dit geval kan een preventieve laserbehandeling uitgevoerd worden.
- Secundair glaucoom: Sommige oogziekten gaan gepaard met een hoge oogdruk. De behandeling van deze vorm van glaucoom kadert in het beleid van de oorzakelijke ziekte.